Chúng tôi bắt đầu xuất phát từ giờ chiều, ra khỏi lòng chảo cánh đồng Mường Thanh, đạp xe về phía Tây Nam khoảng 30km là xã vùng cao Pa thơm. Con đường thơ mộng với một bên là núi, một bên là dòng sông nhỏ, sông Nậm Nứa. Vừa đi vừa tận hưởng cảm cảm giác sảng khoái giữa không gian của núi rừng Tây Bắc. Thi thoảng dọc đường lại có những hàng bụi hoa dã quỳ vàng rực ngả mình rung rinh như vẫy chào. Thấy cảnh đẹp và tiết lạnh đầu đông trời nhanh tối, chúng tôi quyết định hạ trại nghỉ ngơi và nấu ăn sớm.
Đêm nay, chúng tôi sẽ ngủ lều ở ngay bên bờ sông thơ mộng này.
Kế hoạch điểm đến mà chúng tôi dự định sẽ đạp xe đi vào sáng ngày hôm sau là động Pa Thơm.
Động Pa Thơm nằm phía Tây Điện Biên, giáp với biên giới Việt - Lào, địa phương gọi động là “Thẩm Nang Lai” (hang nhiều nàng tiên Hoa).
Ở độ cao trên 1.500m so với mực nước biển, động Pa Thơm được bao bọc giữa khu rừng nguyên sinh rậm rạp, với thảm thực vật và sự đa dạng sinh học phong phú.
Lối vào động khá nhỏ, nhưng đi khá dễ vì trước đây đã từng được đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, có lẽ không thu hút được khách du lịch và hoạt động không hiệu quả nên bị bỏ hoang phế, cỏ cây dại mọc rậm rạp, che phủ hầu hết lối.
Ngay từ ngoài cửa động, khung cảnh ấn tượng hiện ra trước mắt với một mái vòm cao cùng nhiều nhũ đá trông thật hùng vĩ. Vào sâu bên trong, động khá rộng và sâu, có rất nhiều nhũ đá đa dạng hình thù lạ mắt từ trên vách đá vươn xuống hoặc ngay ở dưới đất mọc lên thật thú vị. Khi rọi đèn vào những nhũ đá này ánh lên với nhiều mầu sắc lung linh huyền ảo. Nơi đây xứng đáng là một điểm đến làm hài lòng cho những bạn ưa khám phá thiên nhiên.
Tạm chia tay với động Pa Thơm, chúng tôi đạp xe hướng về trung tâm. Tại ngã 3 trung tâm xã, bên tay trái là bản văn hóa Pa Xa Lào của người dân tộc Lào. Đối diện sang bên phải là bản Pa Xa Xá của người dân tộc Khơ mú.
Hai dân tộc sống cạnh nhau rất hòa thuận. Trước kia người Lào biết dệt vải may áo, nhà nào cũng có khung cửi, người Khơ mú thì ko biết. Sau thì họ truyền dạy cho nhau.
Các nhà ở đây được chính phủ hỗ xây dựng khang trang, có qui hoạch. Tuy là dân tộc vùng sâu, chủ yếu làm nông nghiệp và còn nghèo, nhưng các nhà sinh sống đều rất ngăn nắp gọn gàng, vệ sinh sạch sẽ đến ngỡ ngàng. Trẻ em cũng rất ngoan lễ phép và đều được đi học đầy đủ.
Tạm biệt Pa Thơm đẹp bình yên, giản dị với những người dân hiền lành, đáng yêu. Hành trình của chúng tôi bắt đầu quay trở về thành phố Điện Biên lịch sử mà trong lòng vẫn còn dư âm thật sâu lắng về vùng đất miền biên giới xa xôi, hẻo lánh này.
