Kỷ niệm 45 năm lịch sử hào hùng chống giặc ngoại xâm biên giới phía Bắc, chúng tôi có chuyến hành trình đạp xe đến pháo đài Đồng Đăng để tưởng niệm, tri ân những anh hùng liệt sỹ và người dân vô tội bị thiệt mạng, đồng thời để chứng kiến sự tàn khốc của chiến tranh do giặc Tàu bành trướng gây ra ở nơi đây.
Chúng tôi đạp xe theo trục đường chính đến trung tâm thị trấn Đồng Đăng, ngay gần ga tàu lửa Quốc tế Đồng Đăng, phía ngoài có 1 biển chỉ dẫn nhỏ, leo con dốc cao 14-15% đường bê tông gập ghềnh chừng 500m, chúng tôi dễ dàng nhìn thấy tấm bia đá cùng những vòng hoa tưởng niệm vẫn còn tươi thấp thoáng dưới bóng cây tán lá rộng.
Trên đỉnh ngọn đồi nhỏ chỉ cách cửa khẩu Hữu Nghị khoảng 2km đường chim bay, chúng tôi dễ dàng quan sát được gần như toàn cảnh thị trấn Đồng Đăng với các con đường huyết mạch Ql1, 1B, QL4A… Nhận thấy vị trí chiến lược quan trọng này, ngay từ đầu thế kỷ XX, người Pháp đã cho xây dựng pháo đài vô cùng kiên cố với nhiều lô cốt và hầm ngầm bê tông dầy tới hàng mét.
Ngày 17/2/1979 quân xâm lược TQ ngông cuồng tràn qua biên giới sang VN với chiến thuật dùng biển người hòng thực hiện kế hoạch trong 1 ngày có thể tiến theo QL1 đánh Hà Nội. Tuy nhiên chúng đã vấp phải sự kháng cự kiên cường, anh dũng ngay từ những điểm đầu tiên trên đất Việt, trong đó có Pháo Đài Đồng Đăng, nơi mà chỉ có một đại đội bộ đội địa phương và CA vũ trang án ngữ.
Vào thời điểm đó, vì bị tấn công bất ngờ nên rất nhiều người dân địa phương quanh vùng không kịp sơ tán rút chạy nên đã vào trú ẩn trong pháo đài. Sau 4 ngày kiên cường kháng cự chặn đứng âm mưu tiến nhanh của giặc, dù hết đạn dược vũ khí và chịu nhiều thương vong, nhưng quân và dân ta không hề run sợ đầu hàng. Quân TQ đã dùng bộc phá đánh sập cửa hầm, dùng hơi cay, phun lửa để giết hại toàn bộ gần 400 người gồm cả các chiến sỹ, thương binh, cùng những người dân vô tội trong pháo đài này.
